အမာရွတ်အမျိုးမျိုးရှိတယ်။ ဒီထဲမှာမှ ဝက်ခြံအမာရွတ်မဟုတ်ဘဲ ဖောင်းနေတဲ့အမာရွတ် အဖုအပိန့်ကြောင့် စိတ်ဒုက္ခရောက်သူတွေ မနည်းပါဘူး။ သူတို့ဖြစ်တဲ့အမာရွတ်က ရိုးရိုးအမာရွတ်မဟုတ်ဘဲ ဖောင်းထွက်နေတဲ့ အမာရွတ်မျိုးဖြစ်တယ်။ ဆေးပညာအရ ဒီအမာရွတ်ကို hypertrophic scar လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ပုံမှန်ထက် collagen ထုတ်လုပ်မှုများနေလို့ ဖြစ်နိုင်တယ်။ အထူးသဖြင့် ဒဏ်ရာက dermis လွှာကို သွားထိခိုက်တဲ့အခါ ဖြစ်တတ်တယ်။ မကြာခဏ ကုတ်သူတွေမှာလည်း ပိုဖြစ််နိုင်တယ်။
အမာရွတ်တစ်ခုဟာ လူတယောက်ရဲ့ ရုပ်ပိုင်းကိုသာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုလည်း များစွာထိခိုက်စေတယ်။ ဒဏ်ရာတခုက ပုံမှန်အနာကျက်ရင် အရေပြားက သူ့ဘာသာပြုပြင်ပြီး ပြန်ကောင်းလေ့ရှိပါတယ်။ သို့သော် အရေပြားထိခိုက်မှုက epidermisလွာရဲ့ အောက်ဖက် သို့မဟုတ် လူနာရဲ့ ခုခံအားက အလွန်အကျွံ တုံ့ပြန်တဲ့အခါ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အမာရွတ်တွေဖြစ်လာလေ့ရှိတယ်။ သာမန်အရေပြားထက် ဖောင်းနေတဲ့အမာရွတ်ကို hypertrophic scar လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အဲဒီထက်ပိုဆိုးတဲ့အမာရွတ်ကိုတော့ keloid scar လို့ ခေါ်တယ်။ keloid scar မှာတော့ နဂိုအမာရွတ်ထက်ကို ဧရိယာ ပိုကျယ်ပြန့်လာတဲ့သဘောရှိတယ်။ နှစ်မျိုးလုံး ခုခံအားက အလွန်အကျွံတုံါပြန်မှုကြောင့် ကိုလာဂျင်အမျှင်တွေပိုမိုစုပုံလာရာက ဖြစ်လာတာချည်းပါ။ keloid အမာရွတ်တွေကျတော့ ရုပ်ဆိုးပြီး နှစ်ချီကြာတတ်တယ်။ နှစ်မျိုးလုံးဖြစ်တဲ့နေရာက ယားယံတာ၊ ဖောင်းပြီး ရဲနေတာမျိုးရှိတတ်တယ်။
hypertrophic scar အများစုက လည်ပင်း တံတောင် ဒူး ခြေထောက်စတဲ့ နေရာတွေမှာ ဖြစ်တတ်တယ်။ အထူးသဖြင့် တင်းတဲ့နေရာတွေ။ ဒီအမာရွတ်တွေဟာ ဒဏ်ရာရပြီး ၄-၈ ပတ်အတွင်း ပေါ်ပေါက်လာလေ့ရှိပါတယ်။ တချို့ ခြောက်လလောက်ထိ ကြာတတ်တယ်။ နောက်ပိုင်း တဖြည်းဖြည်း ပြန်ပျောက်သွားတယ်။ အများစုဟာ type 3 collagen တွေ စုပုံရာက အမာရွတ်ဖုဖောင်းလာတာ ဖြစ်တယ်။ အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်ရင် myofibroblastနဲ့ mucopolysaccharide တွေ များနေမယ်။ ခွဲစိတ်ဒဏ်ရာ၊ မီးလောင်နာတွေကနေ အဖြစ်များတယ်။ တုံ့ပြန်မှုလွန်ကဲသူတွေမှာတော့ ခြင်ကိုက်ဖုလို ဒဏ်ရာသေးသေးကနေတောင် ဖြစ်တတ်သေးတယ်။ နှင်းခူနာ မျိုးရိုးရှိသူတွေက သူများထက် တုံ့ပြန်မှုပိုများလို့ ပိုဖြစ်တယ်။
ဖောင်းတဲ့အမာရွတ်အတွက် လိမ်းဆေးအမျိုးမျိုးရှိတယ်။ clobetasol လိမ်းဆေး တနေ့နှစ်ကြိမ်နဲ့ tretinoin လိမ်းဆေးကို ညစဉ်လိမ်းပေးတာလည်း အာနိသင်ရှိတယ်။ မရသေးရင် tacrolimus ဆေးကို အရေပြားပေါ် လိမ်းနိုင်တယ်။ တနေ့ နှစ်ကြိမ် ၂-၄ပတ်ကြာ လိမ်းရမယ်။
နောက်တနည်းက နည်းနည်းပြင်းတယ်။ ကြွက်နို့မှာသုံးတဲ့ အပြင်းစားလိမ်းဆေး imiquimod 5% cream ကိုသုံးတာ။ hypertrophic scarတွေမှာလည်း အသုံးဝင်တယ်။ ညစဉ် နှစ်ပတ်လိမ်းပြီး အပေါ်က အဝတ်တခုနဲ့စည်းရင် တော်ရုံအမာရွတ်က ချပ်သွားတယ်။ သက်သာလာရင် တပတ် သုံးကြိမ်လိမ်းရုံနဲ့ လုံလောက်ပြီ။ ဒီဆေးက ဘေးထွက်ဆု်းကျိုးများလို့ ဆရာဝန်ညွှန်မှသုံးသင့်တယ်။တခြားနည်းတွေလည်း ရှိတယ်။ အမာရွတ်ကို ခွဲပြီးရှင်းထုတ်တာ၊ နိုက်ထရိုဂျင်အရည်သုံးပြီး အေးခဲစေတာ၊ လေဆာနည်း၊ ဓာတ်ကင်နည်း၊ ဆဲလ်တွေပျက်ဆီးစေတဲ့ ဆေးတွေထိုးထည့်တာစသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးရှိတယ်။
အိမ်သုံးနည်း
အိမ်သုံးနည်းက shea butter နဲ့ အုန်းဆီရောပြီး အမာရွတ်နေရာကို လိမ်းပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ တနေ့ သုံးကြိမ်လိမ်းပြီး အဝတ်ကျပ်စည်းရမယ်။ ရှားစောင်းလပ်ပပ်ကို ပျားရည်နဲ့ရော ၁၅ မိနစ်ဖိလိမ်းပေးရင် သက်သာနိုင်တယ်။ အမာရွတ်သေးအောင် အစိုဓာတ်ထိန်းဆေး vitamin E ကို အပ်နဲ့ဖောက်ပြီး ထွက်လာတဲ့အရည်ကိုလည်း လိမ်းပေးနိုင်တယ်။ ဖုဖောင်းနေတဲ့အမာရွတ်တွေကုတဲ့အခါ ဖိအားက အရေးကြီးတယ်။ အမာရွတ်ပေါ် ဖိအား 15-40mmHg သံက်ရောက်စေပြီး ၁၈နာရီမှ၂၄ နာရီကြာ ဖိထားပေးရင် သက်သာတာ ပိုမြန်တယ်။
နောက်ဆုံးနည်းနဲ့ အလွယ်ဆုံးနည်းက ကြက်သွန်နီအုပ်ပြီး လိမ်းတာဖြစ်ပါတယ်။ ကြက်သွန်နီမှာ quercetin ဆိုတဲ့ဓာတ်ပါတယ်။ ဒီဓာတ်က ပန်းသီးနဲ့ လက်ဖက်ရွက်မှာပါတဲ့ဓာတ်နဲ့တူတယ်။လုပ်ရတာလည်း မခက်လှပါ။ ကြက်သွန်နီကို ခပ်ပါးပါးလှီး၊ အမာရွတ်ပေါ်ကို တင်ပြီး အဲဒီအပေါ်က အဝတ်စတခုနဲ့ ၁၈ နာရီကြာ အုပ်ပေးရတယ်။ ကြက်သွန်နီကထုတ်တဲ့ လိမ်းဆေးတွေလည်း ပေါ်နေပါပြီ။ mederma gel သို့မဟုတ် contractubex gel ဆေးမျိုး လိမ်းလို့လည်းရတယ်။ ဆေးက်ိုတနေ့သုံးကြိမ် လိမ်းရမယ်။ အာနိသင်တွေက တယောက်နဲ့ တယောက် ကွာခြားနိုင်တယ်။
ဒေါက်တာ အေးမင်းထူး
၂.၂.၁၇
