အမ်ိဳးသမီးတိုင္း လစဥ္ရာသီေသြးေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ ရာသီေသြးေပၚျခင္းဟာ သားအိမ္နံရံအတြင္းမွာရွိတဲ့အလႊာပါး ကြာက်လာျခင္းေႀကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေဟာ္မုန္းတန္ခိုးပါပဲ။ရာသီေသြးဆင္းဖုိ႔ သားအိမ္က ညွစ္ေပးရတယ္။ အဲလိုျဖစ္ဖို႕ မေဟာ္မုန္းေတြက လုပ္ေဆာင္ေပးရတယ္။အပ်ိဳေဖာ္ဝင္ျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႔ ရာသီနဲ႕ပက္သတ္တဲ့ေရာဂါေတြ ခံစားရေလ့ရွိတယ္။ ရာသီမလာခင္ ခံစားရတဲ့လကၡဏာေတြကို premenstrual syndromes(PMS) လို႕ေခၚပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၄၀% မွာ ဒီလကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတယ္။တခါျဖစ္ရင္ ၄-၅ရက္ ခန္႕ၾကာတယ္။ လကၡဏာေတြက-
(၁)ရင္သားတင္းျခင္း
(၂)ရင္ျပည့္ရင္ကယ္ျဖစ္ျခင္း
(၃)အစာအိမ္နာျခင္း
(၄)စိတ္ဂဏွာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း
(၅)ေမာပန္းနံုးခ်ိျခင္း
(၆)ဝက္ျခံထြက္ျခင္း
စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဴးသမီးေတြရဲ႕ ထက္ဝက္ခန္႕ဟာ ရာသီမလာခင္ ဗိုက္နာတာမ်ိဳးရွိတတ္ပါတယ္။ ေဆးပညာလို dysmenorrhea လို႕ ေခၚတယ္။ prostagladin ရဲ႕ အာနိသင္ေႀကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ဗိုက္နာတဲ့အခါ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္း ဆီးစပ္(သို႕)ခါးေနရာက နာတယ္။ အမ်ားစုဟာ ရာသီမလာခင္ ၁-၂ရက္ေလာက္ေစာျပီး နာတတ္တယ္။ တခါနာရင္ ၃-၄ရက္ေလာက္ ႀကာတယ္။ ကံဆိုးတဲ့ အမ်ိဳးသမီး(၁၀%)ကေတာ့ အိပ္ရာထဲက မထနိုင္ေအာင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ နာက်င္ေလ့ရွိတယ္။
ဗိုက္နာရင္ ဘာလုပ္မလဲ
• ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္း(သို႔)ခါးမွာ ေရေႏြးအိတ္ကပ္ပါ။
• ဗိုကိကို ညင္သာစြာ နွိပ္ေပးနိုင္တယ္။ေရေႏြးနဲ႕ ေရခ်ိဳးနိုင္တယ္။
• အိပ္ေနစဥ္ေျခေထာက္ကို ျမွင့္ထားပါ။
• ေယာဂ(သို႔)အေပါ့စားေလ့က်င့္ခန္းတခုခုလုပ္ပါ။
• ေပ်ာ့တဲ့အစားအေသာက္၊စြပ္ျပဳတ္ ေသာက္ေပးသင့္တယ္။
• ဗီတာမင္အီး အားျဖည့္ေဆးေသာက္ပါ။
• vitamin B6, vitamin B1, calcium နဲ႕ magnesium ပါတာတဲ့အားေဆးေတြက အက်ိဳးရွိတယ္။
• အိုမီဂါသရီး၊ ဆည္းဆာခင္းနွင္းဆီ(EPO)ပါတဲ့ေဆးေတြက ရာသီကိုင္လကၡဏာကို သက္သာေစတယ္။
• နီတဲ့အသား၊ အခ်ိဳ၊အငန္၊ အရက္၊ေဆးလိပ္၊ဘီယာ၊ဝုိင္စတာေတြ ေရွာင္ပါ။
ဘယ္ေဆးေတြေသာက္မလဲ
• Mefenamic acid ပါတဲ့ေဆးေတြက အသံုးမ်ားဆံုးပဲ။ dolfenal လို႕ေျပာရင္ လူပိုသိမယ္။ 250-500mg တေန႕ တစ္ၾကိမ္-သံုးၾကိမ္ေသာက္ပါ။
• ရာသီမ်ားရင္ tranexamic acid ပါတာမ်ိဳး ေသာက္သင့္တယ္။ တေန႕ ၂-၃ႀကိမ္ေသာက္နိုင္တယ္။ ေဆးေသာက္ျပီးရာသီေသြးနည္းသြားတတ္တယ္။
• Gofen(ibuprofen) အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေဆးကို တေန႕သံုးၾကိမ္ေသာက္နိုင္တယ္။
• ဗိုက္အရမ္းနာရင္ meftalspas ေသာက္ေဆးကေတာ့ အေကာင္းဆံုးပဲ။ တေန႕သံုးၾကိမ္ေသာက္ပါ။
• ဆည္းဆာခင္းနွင္းဆီ(EPO) နဲ႕ vitamin E အားေဆးေတြဟာ ရာသီကိုင္လကၡဏာေတြကို ေလွ်ာ့ပါးသက္သာေစတယ္။ ရာသီမေပၚခင္ ၄-၅ ရက္ခန္႔ ႀကိဳေသာက္ထားဖို႕ လိုပါတယ္။
ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
၂၇.၈.၁၇
